Më tepër se një falenderim për Kalorësin e Shkronjës Shqipe.
Meditm mbi krijimtarinë e publicistit Abedin Kaja… Duke ecur pa ndalim ne fushen e hulumtimit publicistik ![]()
Kur nisa të bëj një shkrim për për mikun tim e Kalorësin e Letrave Shqipe në Berat e më gjetkë, të paktën prej më se dy dekadave, më erdhi në mendje një ngjarje që lidhej me një ekspozitë fotografike me fotot e mia që e kisha hapur në vitin 1995 në këtë qytet. Ishte një ekspozitë fotografike që e kisha hapur jo pa sakrifica financiare, me lekët e familjes sime pasi nuk gjendej dot asnjë burim financiar, as zyrtar, po dhe as tek ata që kishin nisur rrugën e vështirë e të re të ekonomisë së trgut.
E pra, vetëm dy ditë pasi e kisha hapur atë, në një nga mjediset e Galerisë së Arteve “Eduard Lir”:: në rrugë, më ndal një profesor matematike. E kryente këtë punë prej disa vite dhe ishte më i madh në moshë dhe që ishte jetuar për disa breza në këtë Berat. -Ju faleminderit, miku im, që ma keni bërë më të bukur qytetin tim ku kam lindur Padyshim që u befasova. Jo thjesht nga falenderimi në një vend të veçantë E ç’kisha bërë për këtë mik, për këtë profesor që ishte ndër më profesionistët e fushës së tij? Gati u skuqa para tij për një faj të pabërë? -Me ekpsozitën fotografike që ke hapur jam kënaqur dhe e kam parë qytetin tim si poezi e jo vetëm asaj arkitekturore. Ma ke bërë më të bukur qytetin tim. U ndamë si miq e ja, tani, më duhet mua që ato fjalë të dikurshme t’ia them mikut e kolegut Mjeshtrit të Fjalës Shqipe Abedin Kaja, që ta falenderoj publiksht për atë që ka bërë e bën për kulturën e sidomos për cilësine në rritje të gazetarisë së këtij qyteti e të mbarë kombit.
Fëmijëria dhe rinia e tij lidhen me një fshat të veçantë të Nahijes së Tomorit, Perisnakën. Është rritur në një familje tipike shqiptare me shumë fëmijë dhe me prindër që e kishin lidhur jetën me arat, me pemët, me blektorinë. Tani në ish vendlindjen e tij, Perisnakën, afër Tomorit, ka vetëm dy familje nga gjithë ai vrull jete që shkon të paktën që prej 500 vitesh (Për rastësi edhe ato i përkasin fisit Kaja dhe janë si të thuash “Mohikanët” e fundit të një qytetërimi shumë kulturësh të Perisnakës) Ka mbi 20 vjet që shkruan, po Perisnakën për historinë e saj . na thotë me një serioziet se do mbledhë dhe shumë ndodhi që lidhen me traditën kulturore të kësaj zone e të vetë fshatit të tij për ti botuar. Perisnaka dhe sot të godet me kujtesën e Hanit të saj, me kulturën e saj me ndodhitë deri në kufinjtë e çudisë. Është dhe sot “HAMABARI I MBRESAVE” i atyre shenimeve që rrallë mund t’i gjesh kaq të sakta e kaq profesioniste si tek Abedini Kaja ose Dania, si i thonë shkurt. Edhe sot e kësaj dite në një vend të vogël gjenden kaq shumë toponime që mbledhin në të nëjtën kohë kaq histori, etnografi, kulture ndërtimtare. Në këtë vend edhe sot dëgjon emra të tillë si Bregu i Kishës, Bregu i Todrit, Arra e Xhamisë, Varri i Kaurrit, Shkëmbi i Gjinturkut, Çuka e Frëngut etj. Diku më tej një KARVANSARAJ. Ç’të jetë ky vend, ky fshat me histori enciklopedi? Në rrugët e baltosura e të gurëzuara të fshatit kanë ecur tërë madhështi sa e sa mbretër pa folur për tregtarët, krushqit, kaçakët , tregtarët e kuajve, të sixhadeve, të kripës, të vajgurit, të pajave të nuseve etj që në vitin 199 para Erës sonë vetë Mbreti Filip, ka udhëtuar në shekullin II ( 199) konsulli romak Sulkicius, Në vitin 1336 ka udhëtuar Perandori romak Andrionik Paliologu. Në vitin 1805 ka udhëtuar i dërguari anglez pranë oborrit të Ali Pashës Uiliam Martin Liku dhe më 1906 ka kaluar politologu Eqerem bej Vlora. Një vend ku vetë Abedini me profesorë të nderuar të shkencës shqiptare të Arkeologjisë dhe të historisë si Neritan Ceka e me Profesorin po aq të nderuar Shaban Sinani Brenda kësaj jete që gëlonte me hallet e gëzimet që mund të jepte jeta në këto gryka ku bora vinte shpesh para, se duhej si mysafire, Perisnaka ishte një lloj kryeqyteti Kulture. Këtu lindi dhe Abedini me një emer të pagëzuar nga gjyshja e tij e fesë bektashi. Përtej krenarisë që është një filiz i kulturës mikpritjes dhe historisë së këtij fshati, Abedin Kaja ka krijuar një përvojë shkrimesh nga më cilësoret në këtë qytet në këto vite që e kanë bërë atë një MAJË të vërtetë për begatinë e shkrimeve për cilësinë e tyre dhe për modelin që japin tek të gjithë të rinj e të vjetër në profesionin e gazetarit ose të shkrimtarit. Dhe gjithë këto vite kjo garë e hapur dhe e fshehtë e shtypit, shpesh dhe ziliqare, e ka bërë atë më profesional, natyrisht pa harruar asnjëherë Perisnakën dhe sidomos babain e tij, një njeri që quhej .Dane Kaja. Ishte njeriu mbase më i mençur i atij fshati që nuk ishte vetëm bariu, bujku, pendari i brazdës, pemëtari që në Perisnakë ishte fisnikëri të merreshe me të se kishte një laborator të tërë me pemë. Jo që në viet 60 ai zbret në qytet dhe mësoi fizarmonikën. Mund të bëhej dhe një nallban atje te Ura e Goricës për të vënë patkonjtë e kuajve të shumtë që kalonin në atë grykë. Jooooo Ishin vitet 60 dhe fizarmonika e tij që ai e mësoi shumë mirë u bë si një balsam për zemrat e vuajtura nga ana ekonomike. Ai shkonte në dasma dhe jetonte me gëzimin e njerëzve Nga fëmjëria ai kujton “shkollën” e saktë të babait e të atij brezi që donte të rrisnin fëmijë të drejtë . Kujton Abedini një detaj jetësor (sërish detaj) kur me disa shokë ashtu fëmijërisht hidhnin ndonjë guralec në çatitë e shtëpive. Alarm i madh me e pa të drejtë. Dhe atëherë kur e njoftuan dhe babain ai e thërret dhe pasi i kap pak veshin, i thotë rreptë: -Bir, nuk do të shoh më në këtë shesh që të qëllosh me gurë!” Një prapavijë po kaq e fortë ishte dhe nëna e tij një vajzë nga Shpataj ( edhe këtu nje emër që të kujton luftën) nga krahina e Gjerbësit. Ashtu si në Perisnakë, mikpritja ishte gati mitike. Duke dëgjuar sa e sa ngjarje që lidhen me këtë zakon të bukur të këtyre anëve, kujtova dhe unë një ngjarje që më ka ndodhur në vitet 80 kur isha në fshatin Tomor jo shumë larg fshatit Perisnakë . Ishim ngarkuar nga Seksioni i Arsimit dhe i Kulturës për të mbledhur fjalë të rralla për leksikun e fshatrave të thella që duheshin për të pasuruar Fjalorin e Gjuhës Shqipe. Rasti e solli që në muzgun tomorak të asaj vjeshte të shkonim të një familje që ishte afër qendrës . Natyrisht që e kishim planifikuar dhe se ku do të flinim . I zoti i shtëpisë na u lut shumë që të flinim aty. Ia spjeguam arsyen e refuzimit. Atëherë “i dorëzuar” na kërkoi me shumë mirësjellje, gati me përulje që ne të gënjenim të nesërmen e të thonim se kishim qëndruar te shtëpia e tij se nuk e lejonte zakoni që një mik të ishte në muzg në një shtëpi e të mos flinte aty. Çudia e Çudirave kjo ngjarje por që në Perisnakë mund të gjeje sa e sa të tilla në 600 vjet histori. Dhe SHKOLLA e babait dhe e mikpritjes së fshatit e bëri punë e vet. Një drejtësi brenda vetes që dhe sot e kësaj dite e ka si moto në çdo shkrim që bën. Në atë shtëpi të thjeshtë me sofër të madhe djemsh ishte AKADEMIA E PARË e Abedin Kajës, këtij djali dhe këtij gazetari të ardhshëm. Atje ai mësoi se njeriu duhet të ketë patjetër fëmijëri po mbi të gjitha duhet të ketë atë Kod kulture që rri te njeriu si ai zjarri me pak hi mbi shpuzë. Është ai detaj që në pamje është i vogël, por që më vonë mund të bëhej tregim, poezi e do të zbërthejë psikologjinë e personazhit. Do të të japë atë tharm të reportazhit. Fakti që sot ai është një nga gazetat që e ka lëvruar më shumë reportazhin e ka mbase burimin edhe te ajo AKADEMI e fëmijërisë ku “profesor” ishte xha Dania, ishte nëna, ishte vetë Perisnaka, sa legjendare, sa mitike, aq dhe e prekshme. Atëherë në atë fshat që rrinte si një preher me bajame në trupin e gjysheve të kërrusura, si në një teatër nga më të bukurit, bëhej “shkolla” e mikpritjes. Udhëtarët e panjohur që donin vetëm pak ujë, pak bukë, ai i merrte në shtëpi dhe i priste si jo më mirë mes varfërisë kolektive. Dhe pse nuk kishte nganjëherë qoftë dhe një pjatë kosi. ai do ta gjente te fqinji, vetëm që të kënaqte mysafirët. Lisat e Perisnakës ishin ndër më të fortët e zonës. Një ditë ato i hipnin në disa makina të mëdha dhe do të shkonin përtej arave të Myzeqesë, sepse do të ishin drurët më të fortë për të bërë traversa për shinat që do të mbanin në supet e çelikta trenat e shumë të mallrave dhe të pasagjerëve. Babai i tij mbeti artist edhe kur kooperativa i mbylli e ai nuk kishte para që ta mbante fizarmonikën, po kudo ishte artisti i këngës dhe i valles së Tomorit edhe tash ai është nostalgjik për atë që ka bërë, por dhe për atë KOD MIKPRITJEJE të rrallë. Kete ndodhi dhe ndershmëri njerëzore që dikur ishte dhe mbetet dhe sot pak folklorike do ta vinte dhe Abedini në jetën e tij të përditshme. Jo vetëm atë KOD të një sofre tavoline që shtrohet me buzëqëshje por gazetari studiuesi Abedin Kaja e ka vënë MIKPRITJEN në një portë të hapur që ai ia ka dhënë dituria e brezave, sakrificës për të ecur në shtigje të forta të mbushura më përkushtim. Ky kod nuk ishte personal, po e kishte edhe vetë toka e këtij fshati. Një përcjellje që shkonte nga dora në dorë, në secilën familje. Ja aty, te Hani i Perisnakës që do të futej në këngë në rrëfimet jo vetëm një lloj tregimi, po edhe pse nuk besohet mund të them se ishte dhe PORTA E KRUSHQIVE TË REJA. Edhe sot kujtohen disa gra dikur vajza të bukura që janë martuar këtu.
Në rrugë të largëta që nisnin nga Selaniku, e shkonin pastaj në Korçë, në Tomoricë, në Elbasan, në Gramsh, Berat Perisnaka ishte kryestacion. Abedin Kaja prej vitesh të paktën prej 7 vitesh është bërë pjesë e konferencave shkencore me një rëndësi të madhe shkencore lokale e kombëtare ku janë përfshirë akademikë dhe profesorë të njohur të fushave të ndryshme. Të gjithë temat që ai ka referuar në këto vite kanë qenë dhe mbeten dhe sot si burim referimi për shumë studiues të fushave të historisë, të drejtësisë, gjeografisë, etnografisë, pedagogjisë etj. Në këtë rrugë të bukur e natyrisht edhe sakrifikuese, ai ka me vete një “PESHORE” të saktë të objektivitetit . Është tashmë e dukshme në shkrimet e tij publike se ai ka patur kurajon që të japë mendimet kundër dy krahëve të politikës. Ai është bashkëautor i librit “Berati –enciklopedi” dhe kryeradaktor i gazetës rajonale “Berati Milenium” Ka marrë këto vite arsimin e lartë juridik dhe në shkrimet reportazhet e tij gërsheton shumë bukur traditën me të sotmen. Ka punuar me disa gazeta që në shumë raste kanë qenë dhe gazeta opozitare si te gazeta “Sot”, “Tema”, “Gazeta Shqiptare” etj. Ndërkohë që në Berat, ai ka një vend po kaq të nderuar. Prej shumë vitesh që nga viti 2008 të gjithë miqtë e tij të majtë e të djathtë e kanë zgjedhur si kryetar i UNIONIT të Gazetarëve Shqiptare për degën Berat. Analizat e tij të shumta të botuara në mediat lokale e qendrore kanë trajtaur shumë probleme të mprehta të shoqërisë e janë pritur me padurim nga lexuesët e të gjithë moshave. E që nga vitin 2008 ai është në Librin e Nderit të qytetit të Berat me një titull të lartë nderi me këtë motivacion NJË ZË I VEÇANTË NË SHTYPIN E PËRDITSHËM E PUBLICISTIK SHQIPTAR . Janë tashmë mjaft tribuna ku ai ka thënë fjalën e tij të mençur Konferenca shkencore “ Berati për shpëtimin e ebrenjeve”, Konferenca shkencore në kujtim të Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit Skënderbeut në vitin 2009, Konferenca “ Qyprilinjtë në Perandorinë Osmane” në vitin 2009 dhe Konferenca Shkencore “ 100 –vjetori i Pavarësisë” në vitin 2012. Në listën e shkrimeve studimore të shkruara nga Abedin Kajo janë “ Muzakajt e Beratit, zotër që themeluan Voskopojën”, “Kënga qytetare beratase mes traditës dhe orientit”, “Sixhilati i sheries së Beratit, një thesar i rrallë enciklopedik”, “Berati, gur i rëndë në historinë e qytetërimit shqiptar”, “Uilson, origjina që shpëtoi pavarësinë e shqiptarëve” “ Udhëtim në rrugën iliro-romake për në qytetin antik kalasë së Tomorit”. Në shumë tema ai ka qenë përkrah studiuesve të njohur si Petrika Thëngjilli, Aleksandër Meksi, Jorgo Bulo etj. Ky varg gati i pambaruar do të mbyllet me një temë studimore të vlerësuar në shkallën më të lartë që ai së shpejti do ta botojë dhe si libër më vete. Ka dhe tre libra të tjerë gati për botim veç këtij studimi Bëhet fjala për temën “ Pushteti i medias , marrëdhëniet me pushtetet e tjera dhe e drejta publike për informim” Përtej këtij komunikimi publik që ka me ato data, shronja të lexuara, ka tribuna e ekrane për Abedinin ka një jetë të dytë intelektuale patriotike. Për arsye ekonomike, por dhe kulturore për tëparë kulturën që rrezatohej në tokën greke, ai shkoi disa kohë të punonte në këtë vend me vëllain e tij dhe me disa kushurinj të tij.. E kudo ku shkonte, ai rrezatonte tërë atë bagazh studimor që kishte. E këtë nuk e bënte vetëm tek njerëzit e thjeshtë, por dhe te ata që kishin tituj të lartë profesorë e doktorë. Kudo ku shkoi, ai mbronte identitetin e tij kulturor kombëtar , mbronte me shumë saktësi natyrisht dhe me kurajo etnitetin e çamëve, të arvanitasve. Biseda e tij është shumë emocionuese kur flet për këtë periudhë. Për ta bërë këtë sa më mirë brenda një kohe të shkurtër mësoi dhe greqishten që e ndihmonte dhe më shumë në njohjen e te dhënave, të vërtetave të mëdha që lidheshin me kombin tonë. Kërkoi të quhej Arian edhe pse disa grekë e dërgonin tek emri Jani. Në atë kohë i ra rasti që të punonte në disa vende ku familjarët ishin me një kulturë të madhe. Në familjen e një profesoreje dëgjoi babain e saj që e quante veten grek, edhe pse e njihte shumë mirë shqipen dhe thoshte se ishte arvanitas. Atij i bëri përshtypje se emigranti shqiptar Jani ( Ariani) dinte të fliste me kaq aftësi për letërisinë e lashtë greke, për prejardhjen e gjuhës greke e ilire, për arvanitasit, etj : I “dorëzuar” profesori i kishte thënë se ishte me origjinë nga fisi Lapi nga Tepelena që në vitin 1600 e që në Greqi e kishin marrë mbiemrin Ljapi në Peloponez. Por i thoshte se Tepelena ishte greke -Po ti thuaj barba, se je shqiptar,- i kishte thënë Abedini -Jo , unë nuk jam shqiptar, por jam arvanitas .- e kishte mbyllur bisedën ai -Po si thua tim, a është Tepelena Greqi? Biseda me pyetje e kundërpyetje me argumenta të qarta e kishte detyruar profesorin që të thoshte -Eh, po ne kështu na e kanë mësuar historinë! -Ju duhet të jeni miku më i ngushte i Aristidh Kolës që punon për nxjerrjen e vlerave të arvanitasve për shqiptarizmin e tyre. Tashmë Greqia është emancipuar dhe nuk duhet të bjerë në vargonjtë e së kaluarërs, –i tha Abedini. Me tërë këto argumenta ai ishte bërë “profesor i Profesorit” dhe kishte zgjuar shqiptarizmin te ky njeri që ishte njohës i historisë. Kjo gjë i ndodhi dhe me Jorgji Marjetën, një emigrant grek që kishte prej 30 vjetesh që jetonte në Amerikë. Ishte viti 2000. Amerika i kishte dhënë dhe më shumë kulturë Jorgjit, por Abedini nuk iu largohej kurrë misionit të tij atdhetar dhe kulturor. Problemi që debatohej mes tyre ishte pak më absurd. Edhe pse fliste shumë mirë shqip, thoshte se ishte helenas. Sërish Abedini këmbëngulte, vetëm se këtë radhë ai e bëri debatin në ditët e fundit të punës se kishte droje se ai mund të dëbonte nga puna atë dhe shokët e tij. Me një naivitet të madh Jorgji i thoshte se gjuhën shqipe të parëve të tij ia kishte mësuar pushtuesi turk -Si ka mundësi që t’ju ketë mësuar Turqia shqip e të mos ju mësonte turqisht? Cili pushtues në botë kërkon që ti mësojë të pushtuarëve gjuhë tjetër? . Ishte vërtet interesante se kur vinte në fshat atë e quanin Alvanosi shqiptar. Kur vinte ai nga Amerika, thonin në fshat “ERDHI ALVANOSI”. Kur lexoj aktivitetin e tij publicistik, kur dëgjoj sa sa njerëz të thjeshtë që e kanë në këto kohë dhe si administrator të lagjes Uznovë në Bashkinë e Beratit ku dallohet për një komunikim shumë të mirë dhe ndjekje shumë të rregullt të halleve të popullit, sërish më shkoi në mendje ai urim, ai falenderim i mikut tim para 12 vitesh. E unë, sot jo në një rrugë të qytetit ku mund ta bëja fare mirë, por publikisht doja të bëja urimin e bukur: “Faleminderit, miku i shkronjës shqipe që na e kë zbukuraur edhe më shumë qytetin tonë! Faleminderit!” Berat, tetor 2015
The post Meditm mbi krijimtarinë e publicistit Abedin Kaja .. Nga Namik Selmani. Berat. appeared first on .
